Ο Θοδωρής Αμπαζής, συνθέτης, σκηνοθέτης και αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του για την οπερετική «Βασίλισσα του χιονιού» που ανεβάζει στη Στέγη. Αν κρίνουμε μάλιστα από την επιτυχημένη της πρώτη παρουσίαση στην Πάτρα το 2014, δεν έχουμε λόγο να μην κλείσουμε έγκαιρα εισιτήρια για να δούμε το απόλυτα γιορτινό παραμύθι που κάνει πρεμιέρα στις 22/12.
Είναι πρώτη φορά που γράφεις μουσική για παραμύθι;
Το είχα κάνει ξανά πολύ παλιά για την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Είχαμε παρουσιάσει με αφορμή την 28η Οκτωβρίου το ορατόριο για παιδιά «Περίπατος στον Άδη» που ήταν βασισμένο στην ιστορία του «Μαγεμένου αυλού» σε κείμενα του Αλέξη Σταμάτη και είχε αναφορές στο φαινόμενο του ναζισμού. Έκανα επίσης τη μουσική στη «Φάρμα των ζώων» σε σκηνοθεσία της Ελεάννας Τσίχλη για το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Μάλλον είναι που δεν έχω γίνει μπαμπάς ακόμα και φαίνεται ότι το έχω ανάγκη. Δεν μπορείς να κάνεις αυτήν τη δουλειά αν δεν σου αρέσει.
Υπογράφεις και τη σκηνοθεσία της παράστασης. Από πού άντλησες έμπνευση;
Αυτή η παράσταση είναι από τα πιο ευχάριστα πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου και μου βγήκε μονορούφι. Κάθισα ένα καλοκαίρι και δεν σταμάτησα να γράφω πάνω στο λιμπρέτο της Σοφιάννα Θεοφάνους στο οποίο έκανα διάφορες προσαρμογές. Έγραφα και στη συνέχεια έπαιζα στο πιάνο τα μέρη που είχα φτιάξει στα παιδάκια της γειτονιάς^ έβλεπα τι τους άρεσε και το κρατούσα. Είδα επίσης πάρα πολλά κινούμενα σχέδια για να καταλάβω την αισθητική των παιδιών σήμερα, για να δω πώς σκέφτονται. Δεν έχω δακρύσει ποτέ σε παράσταση αλλά σ’ αυτή συγκινούμαι γιατί η ίδια η ιστορία είναι πολύ συγκινητική. Η Βασίλισσα του χιονιού παίρνει το φίλο της Γκρέτα κι εκείνη μένει μόνη. Ξεκινά λοιπόν να τον βρει κι όταν τον συναντά με το δάκρυ της τον ξεπαγώνει.
Με ποιον τρόπο απευθύνεται η παράσταση στα παιδιά;
Στην παράσταση φλερτάρουμε πολύ με το σύγχρονο μουσικό θέατρο και ο βασικός στόχος μας είναι να δείξουμε ότι η όπερα μπορεί να είναι κάτι ωραίο, χαρούμενο και ζωντανό. Υπάρχει γρηγοράδα, ρυθμός και καθαρές ιδέες για να μη βαριούνται τα παιδιά – άλλωστε, στις ηλικίες 7 με 13 ετών στις οποίες κατά βάση απευθυνόμαστε, μπορούν να μείνουν συγκεντρωμένα για τρία με πέντε λεπτά. Επίσης υπάρχει πολύ χρώμα, διότι θέλουμε να ενεργοποιήσουμε τη φαντασία των παιδιών και να περάσουμε, κι εμείς οι ενήλικες, καλά χωρίς να προσβάλλεται η αισθητική μας. Τα καταπληκτικά σκηνικά και κοστούμια της Κένι ΜακΛέλαν δίνουν σ’ αυτό το ρομαντικό παραμύθι μια αισθητική μεταξύ Τομ Σόγερ και Τιμ Μπάρτον.
Τι μπορούν να βρουν τα σύγχρονα παιδιά στο θέατρο;
Η Γκρέτα παίρνει έναν τάρανδο και πετάνε χρησιμοποιώντας μια ρόδα ποδηλάτου για τιμόνι και μια ομπρέλα… Με αυτό θέλω να πω πως αν κάτι χρειάζεται να βρεθεί είναι ο τρόπος με τον οποίο θα αφήσεις τη φαντασία των παιδιών ελεύθερη για να δημιουργήσουν μέσα από αυτήν. Η τεχνολογία βάζει τα παιδιά σε μια ευκολία, σε μια νέα εικονική πραγματικότητα που δεν αφήνει περιθώριο στον εγκέφαλο να αναπτυχθεί. Η φαντασία όμως είναι πέρα από οποιαδήποτε τεχνολογία. Ένα παιδί, μπορεί μέσω της τεχνολογίας να φτιάξει τα πιο απίθανα πράγματα όμως αυτό που θα κατασκευάσει μόνο του, ένα ξύλινο άλογο για παράδειγμα, είναι πιο αληθινό και πιο ζωντανό. Αν κάπου πρέπει να εστιάσουμε είναι στο να δίνουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να δημιουργούν συνεχώς με τη φαντασία τους πράγματα και να μη τους τα δίνουμε όλα έτοιμα.
Γιατί έγιναν οι πρόβες στην Πάτρα;
Οι ηθοποιοί της παράστασης είναι νέοι καλλιτέχνες μεταξύ 22 έως 29 ετών, σχεδόν όλοι από την Πάτρα, και αποτελούν ιδιαίτερες περιπτώσεις. Η κοπέλα που ερμηνεύει το ρόλο της Γκρέτα, η Αγγελική Καραγκούνη, έχει πολύ ταλέντο είναι από το Αιγαίο και την ανακαλύψαμε στο εργαστήρι που κάναμε. Η Μαρία Κατριβέση είναι μια εξαιρετική σοπράνο. Δύο νέα παιδιά, ο Σπύρος Παπαδάτος και ο Βασίλης Δημακόπουλος, είναι πιτσιρικάδες και πάρα πολύ ταλαντούχοι. Η Ειρήνη Τζανετουλάκου είναι ηθοποιός με σπουδές πάνω στο τραγούδι και είναι από τις ελάχιστες άλτο που έχουμε στην Ελλάδα. Το πιο συγκινητικό απ’ όλα είναι το γεγονός ότι η νέα αυτή καλλιτεχνική ομάδα είναι από την επαρχία και συμμετείχε στην παρουσίαση της παράστασης στην Πάτρα κάνοντας μεγάλη επιτυχία
Υπάρχουν λοιπόν νέοι καλλιτέχνες για να στηρίξουν και να αναδείξουν το λυρικό θέατρο στην Ελλάδα;
Υπάρχουν εξαιρετικά νέα ταλέντα με γνώσεις και δυνατότητες. Τα τελευταία δέκα χρόνια μετά τις Όπερες των Ζητιάνων του Χαράλαμπου Γωγιού και του Αλέξανδρου Ευκλείδη έχουν αναπτυχθεί ομάδες που παρουσιάζουν παραστάσεις λυρικού ή μουσικού θεάτρου και μάλιστα φιλοξενούνται σε θεατρικούς χώρους. Κάτι που πριν από δεκαπέντε χρόνια ήταν αδιανόητο.
Υπάρχει μια επιφυλακτικότητα απέναντι σ’ αυτές τις ομάδες;
Είναι λογικό γιατί το λυρικό θέατρο δεν είναι μέσα στην κουλτούρα μας και δεν μπορούμε να το αξιολογήσουμε σωστά. Το σημαντικό είναι ότι υπάρχει πολύ μεγάλη δραστηριότητα αυτήν τη στιγμή σε αντίθεση με το παρελθόν. Τα νέα παιδιά βρίσκουν σκηνοθέτες, αναζητούν συνεργάτες, μουσικούς και ανεβάζουν παραστάσεις. Επικοινωνούν δηλαδή απευθείας τη δουλειά τους. Μακάρι να βρουν στέγη όσοι ασχολούνται με το μουσικό θέατρο.
Μαζί με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου έχετε σχέδιά για μουσικό θέατρο στο εθνικό. Τι ακριβώς σχεδιάζετε;
Θέλουμε να δώσουμε χαρακτήρα στις σκηνές. Το Εθνικό γιατί πρέπει να ανοίξει σε όλα τα είδη θεάτρου, όπως συμβαίνει και στο εξωτερικό. Στην Ευρώπη το μουσικό θέατρο κατέχει μια πολύ σημαντική θέση στο ρεπερτόριο μεγάλων θεάτρων όπως και τα υβριδικά θεάματα που προέρχονται από τη σύζευξη θεάτρου, μουσικής: η σύγχρονη όπερα, το πειραματικό μουσικό θέατρο και άλλα. Όλα αυτά θέλουμε να τα στεγάσουμε στο στούντιο Ρεξ και να το κάνουμε, κατά κάποιο τρόπο, έδρα του μουσικού θεάτρου. Χωρίς ωστόσο να αποκλείουμε ότι θα γίνονται και άλλα πράγματα.
Η επάνω αίθουσα του Ρεξ θα ανήκει στο χοροθέατρο και στο υπόγειο έχει ήδη εγκατασταθεί η πειραματική σκηνή με επιτυχία. Στους χώρους αυτούς θα γίνονται και εργαστήρια. Θέλουμε κάθε σκηνή να μην παρουσιάζει μόνο παραγωγές αλλά ουσιαστικά να είναι και ένας τόπος έρευνας και μελέτης ειδών. Δεν μας ενδιαφέρει να κάνουμε τρεις παραγωγές μουσικού θεάτρου, ένα μιούζικαλ μια σύγχρονη όπερα.
Η ομάδα ηθοποιών και μουσικών που θα βρίσκεται εκεί θα συνεχίσει να δουλεύει με έρευνα και να προβληματίζεται σε σχέση με το είδος, θα προτείνει πράγματα. Αυτό είναι το μέλλον ενός εθνικού θεάτρου. Είμαστε αρκετά κοντά στο να κλείσουμε τον προγραμματισμό μας. Σ’ αυτή την Ελλάδα που δεν μπορείς να προγραμματίσεις τίποτα από τη στιγμή που και, ο προϋπολογισμός του κράτους μόλις πέρασε από τη Βουλή, έτσι κι εμείς δεν ξέρουμε με τι προϋπολογισμό θα πάμε του χρόνου. Είμαστε προσεκτικοί. Θέλουμε να δούμε τα οικονομικά στοιχεία και να δούμε αν θα βρισκόμαστε στην ίδια θέση.
Εκφράζεις μια αγωνία;
Δεν το λες αγωνία αλλά για να είμαστε ένα σοβαρό θέατρο θα πρέπει κάποια στιγμή να ξέρουμε με βεβαιότητα κάποια πράγματα. Είναι δυσάρεστο να βρεθούμε στη θέση να έχουμε κλείσει κάποια πράγματα και να έρθει ο επόμενος για να τα πραγματοποιήσει. Μετά θα γίνουμε γαϊτανάκι, ο επόμενος θα πραγματοποιεί το πρόγραμμα του προηγούμενου. Ούτε εγώ, ούτε ο Στάθης Λιβαθινός θέλουμε να δεσμεύσουμε το θέατρο αν δεν έχουμε τα εχέγγυα ότι εμείς θα τα πραγματοποιήσουμε.