Ο εμπνευστής του μαύρου θεάτρου της Πράγας και ιδρυτής του θιάσου Black Theatre Jiri Srnec μίλησε στη Μαρία Κρύου για την 53χρονη ιστορία του καλλιτεχνικού είδους που υπηρετεί αλλά και για τα σουρεάλ σκηνικά παιχνίδια που επιφυλάσσει η «Ανθολογία», η παράσταση για όλη την οικογένεια που θα δούμε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ως τις 28/12.
Πότε μπήκατε στον κόσμο του μαύρου θεάτρου;
Το μαύρο θέατρο δημιουργήθηκε το 1958. Ήμουν φοιτητής στην ακαδημία κουκλοθέατρου και ο δάσκαλός μου μου ανέθεσε να δραματοποιήσω κάποια γαλλικά τραγούδια. Σε κάποιες σκηνές τα αγόρια και τα κορίτσια φορούσαν μαύρα ρούχα και είδα ότι γίνονταν αόρατα στο μαύρο φόντο της σκηνής. Ενθουσιάστηκα τόσο με αυτό το εφέ, οπότε έβαλα μετά όλους τους ηθοποιούς να φοράνε μαύρα και να παίζουν. Αργότερα ανακάλυψα ότι το καλύτερο υλικό για να απορροφά τα φώτα της σκηνής είναι το βελούδο και ότι υπάρχουν χρώματα που φωσφορίζουν κάτω από το UV φως – τότε μάλιστα δεν υπήρχαν ειδικές λάμπες και τις βάφαμε μοβ. Έτσι γεννήθηκε το μαύρο θέατρο!
Τι πιστεύετε ότι συνέβαλε στην ανάπτυξη του είδους στην Πράγα;
Ο κόσμος του μαύρου θεάτρου είναι σουρεαλιστικός. Τον κινούν η άνευ όρων φαντασία, η χαρά και η διάθεση για παιχνίδι. Λατρεύω το παιχνίδι, το αναπάντεχο, το ποιητικά αφελές –που κρύβει όμως τόση δύναμη μέσα του–, το σαγηνευτικό σκοτάδι που κρύβει και αποκαλύπτει την ομορφιά. Σίγουρα η Πράγα με έχει επηρεάσει. Είναι μια πόλη μυστηριώδης, μαγική, με σκιές, με παραμύθια, είναι η πόλη μου. Και ο κόσμος της Πράγας είναι πολύ κοντά στη δική μου κοσμοθεωρία κι αισθητική.
Τα περισσότερα έργα είναι κωμωδίες ή παραμύθια;
Τα περισσότερα έργα μας είναι ποιητικά, σουρεαλιστικά. Η «Ανθολογία», η παράσταση που φέρνουμε φέτος στην Ελλάδα, είναι μια συρραφή τους. Πρόκειται για μια καθαρά οικογενειακή παράσταση, την πλέον αγαπημένη του κοινού τα τελευταία χρόνια. Τα βασικά υλικά είναι η ποίηση, ο χορός, η μουσική και το απελευθερωτικό χιούμορ – εύκολα αντιληπτό από μικρούς και μεγάλους. Πέρα όμως από αυτές τις παραστάσεις, το ρεπερτόριό μας περιλαμβάνει και πιο βαθυστόχαστα και σύνθετα έργα, με κρυμμένα νοήματα και μηνύματα.
Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν τη δουλειά σας;
Ίδρυσα το θέατρο τα χρόνια του κομουνισμού, όταν δεν υπήρχαν ιδιωτικές εταιρείες και όλα έπρεπε να εγκριθούν από την κυβέρνηση. Κατάφερα να το διατηρήσω όλα αυτά τα χρόνια, ενώ δεν ήμουν μέλος του κομουνιστικού κόμματος. Η ίδια η τέχνη αποδείκνυε τον εαυτό της. Κι επειδή δεν είχα να σκεφτώ το οικονομικο-επιχειρηματικό σκέλος της υπόθεσης, λόγω του καθεστώτος, ήμουν πλήρως προσηλωμένος και αφοσιωμένος στο καλλιτεχνικό κομμάτι. Όταν άλλαξε αυτό, αναγκάστηκα να υπολογίζω έσοδα κι έξοδα. Οι χρονιές 2000-2005 ήταν πολύ δύσκολες. Πλέον όμως η ομάδα του Black Theatre Jiri Srnec έχει εμπλουτιστεί με τη νέα γενιά, τον γιο και την κόρη μου, οι οποίοι είναι πολύ πιο εξοικειωμένοι με τον καπιταλισμό. Πλέον όλοι γνωρίζουμε ότι η τέχνη πρέπει να συντηρείται μόνη της. Δεν μπορεί να στηρίζεται σε χορηγίες ή επιδοτήσεις. Δεν έχω κανένα φόβο. Ξέρω ότι είμαστε καλά ριζωμένοι στον καλλιτεχνικό κόσμο. Είμαι πολύ υπερήφανος γι’ αυτό το θέατρο, κάθε μέρα όλο και περισσότερο. Θα επιβιώσουμε...