Μαρία Κάλλας για πάντα: 6 εκδηλώσεις αφιερωμένες στη μεγάλη ντίβα

Στις 16/9 συμπληρώνονται 40 χρόνια από το θάνατο της μέγιστης λυρικής καλλιτέχνιδας και μια σειρά από συναυλιακές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις αφιερώνονται στο μύθο και στην τέχνη της – δύο ποιότητες της Μαρίας Κάλλας που διατηρούνται άφθαρτες στο χρόνο.

O ρομαντισμός, ο λυρισμός, το δράμα είναι στοιχεία της φωνής και της ερμηνευτικής τέχνης της. Με ένα ταμπεραμέντο μοναδικό, εκρηκτικό ή ευαίσθητο, η Νόρμα, η Βιολέτα, η Λεονόρα, η λαίδη Μάκβεθ, η Αΐντα, η Λουτσία, η Τόσκα, η Μαντάμ Μπατερφλάι, η Μαργαρίτα –όλη η γυναικεία όπερα– έχει «γραφτεί» από τη φωνή της. Σε σχέση με την όπερα, η μορφή της Κάλλας ξεπερνάει το «εμβληματικό» ή το «συμβολικό» και μπαίνει καθαρά στην ουσία και στον πυρήνα της λυρικής τέχνης: την ποιότητα της ανθρώπινης φωνής και την ερμηνευτική δύναμή της. Η ουσία αυτή, διανθισμένη με ποικίλες ιστορικές και ανθρώπινες λεπτομέρειες και γεγονότα, φτιάχνει το μύθο που ακολουθεί την Ντίβα – χθες, σήμερα και για πάντα.

Με παιδικά και νεανικά χρόνια κάθε άλλο παρά ευτυχισμένα, με οικογενειακές εμπειρίες που την πλήγωσαν και τη σημάδεψαν διαχρονικά, η Μαρία Κάλλας έδειξε από μικρή ηλικία τις λυρικές ποιότητες κι εντάσεις της φωνής της και μέσα από σκληρή κι επίμονη δουλειά κι εκπαίδευση στην πορεία τιθάσευσε κι έλεγξε καλλιτεχνικά το μεγάλο της ταλέντο, έτσι ώστε να γίνει από πολύ νωρίς κατανοητό ότι επρόκειτο για «φαινόμενο».

Με τη φωνή της η Κάλλας μπορούσε να κάνει τα πάντα, μέσα σε μια ευρύτατη δραματική και λυρική γκάμα, που κάλυπτε με άνεση bel canto και κλασική όπερα. Έτσι, προτού αφήσει την Ελλάδα (1945) είχε φτιάξει ήδη μια γερή βάση για να εκτοξευθεί στο οπερατικό σύμπαν και στη μεγάλη διεθνή καριέρα. Και είχε πλήρη επίγνωση των ικανοτήτων της ώστε να αρνηθεί (σε πρώτη φάση) τη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης και να επικεντρωθεί στην Ιταλία –την οποία και κατέκτησε–, με καταλύτη την παρουσία του συζύγου της Μενεγκίνι, αλλά με όχημα την τέχνη της. Μια τέχνη της οποίας τα όρια υπερέβαινε συνεχώς κατακτώντας όλο και περισσότερο κόσμο – όλο τον κόσμο.

Μέσα σε μια δεκαπενταετία, από το 1951 μέχρι το 1965, η Μαρία Κάλλας γράφει μια μεγάλη ιστορία στην τέχνη της όπερας, στην οποία όμως παρεισφρέουν οι χαρές και τα δράματα της πραγματικής ζωής. Ένας καθοριστικός έρωτας με τον Αριστοτέλη Ωνάση τη σημαδεύει. γίνεται όμως και η αιτία της κατάρρευσής της από το 1970 και μετά. Φεύγει από τη ζωή τον Σεπτέμβριο του 1977, αφήνοντας την εκπληκτική παρουσία της σε σημαντικότατες –έως κορυφαίες– ηχογραφήσεις, σε ταινίες όπως η «Μήδεια» του φίλου της Πιέρ Πάολο Παζολίνι και στην κληρονομιά που έχει αφήσει σε πλήθος από καλλιτέχνιδες της όπερας.

Dinara Alieva

Στο Γκαλά Όπερας «Μαρία Κάλλας», που διοργανώνει η Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ηρώδειο (14/9), τρεις σπουδαίες υψίφωνοι με ισχυρή διεθνή παρουσία, η Τσέλια Κοστέα, η Μυρτώ Παπαθανασίου και η Χριστίνα Πουλίτση, ερμηνεύουν αποσπάσματα από όπερες των Βέρντι, Γκουνό, Ντελίμπ, Πουτσίνι, Τζιορντάνο, Ντονιτσέτι και Μπελίνι, κομμάτια που σημάδεψε με τη θεϊκή της ερμηνεία η Κάλλας. Την Ορχήστρα της ΕΛΣ διευθύνει ο Ηλίας Βουδούρης.

Δύο ημέρες μετά (16/9) το Μέγαρο Μουσικής και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών παρουσιάζουν το γκαλά όπερας «La Diva: 40 χρόνια», στο οποίο πρωταγωνιστεί η σπουδαία σοπράνο Ντινάρα Αλίεβα, σολίστ του Θεάτρου Μπαλσόι και βραβευμένη στο Διεθνές Grand Prix «Μαρία Κάλλας» του Athenaeum. Την ΚΟΑ διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης.

Το ίδιο απόγευμα στο Μέγαρο, στον Πολυχώρο Φίλων της Μουσικής, το σχήμα Musica del Cuore παρουσιάζει τη συναυλία «Η Κάλλας μέσα από τη μουσική και τα λόγια της», με άριες από ρόλους που έχει σημαδέψει με την ερμηνεία της (Νόρμα, Τόσκα, Βιολέτα, Λουτσία, Κάρμεν κ.λπ.). Το ίδιο σχήμα, ύστερα από μερικές ημέρες (22/9), θα βρίσκεται στο Café του Νομισματικού Μουσείου. Αυτήν τη φορά η συναυλία έχει τίτλο «Έζησα για την τέχνη, έζησα για τον έρωτα».

Η διακεκριμένη καλλιτέχνις Τζένη Δριβάλα διοργανώνει στο Θέατρο Κνωσσός ένα ιδιαίτερο αφιέρωμα με τίτλο «Σαράντα χρόνια χωρίς την Κάλλας». Στην πρώτη φάση του παρουσιάζεται η όπερα του Τζουζέπε Βέρντι «Τραβιάτα» (22, 24/9), την οποία σκηνοθετεί η ίδια και στην οποία πρωταγωνιστεί μαζί με τους εξαίρετους Αντώνη Κορωναίο και Τάση Χριστογιαννόπουλο. Η δεύτερη φάση έρχεται την 1η Οκτωβρίου με τη μουσικοθεατρική παράσταση «Κάλλας: Η τέχνη μου - Η ζωή μου», στην οποία μέσα από επιστολές της Μαρίας προς την αδερφή της Τζάκυ, σε συνδυασμό με οπερατικές σκηνές από τους μεγάλους της ρόλους, παρουσιάζεται το δράμα της σύγκρουσης της ντίβας με την ανθρώπινη πλευρά της.

Τέλος, το Διεθνές Καλλιτεχνικό Κέντρο Athenaeum διοργανώνει τον Δεκέμβριο το 40ό Διεθνές Grand Prix «Μαρία Κάλλας» σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή.

Η φωτογραφία της 15άχρονης τότε Μαριάννας Καλογεροπούλου χαρισμένη στην Μαρία Τριβέλλα, την πρώτη της δασκάλα τραγουδιού στην Ελλάδα, με την ιδιόχειρη αφιέρωση «Στην αγαπημένη μου δασκάλα στην οποία οφείλω τα πάντα» αποτελεί το πρώτο αυτόγραφο της Μαρίας Κάλλας.

Και μην ξεχνάτε ότι συνεχίζεται μέχρι τις 29/10 η έκθεση «Μαρία Κάλλας: Ο μύθος ζει» στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη με μια συλλογή που αριθμεί πάνω από διακόσια προσωπικά αντικείμενα της Κάλλας, από το πρώτο αυτόγραφο που η ίδια χάρισε στην αγαπημένη της δασκάλα σε ηλικία 15 ετών μέχρι και το τελευταίο της, το οποίο υπέγραψε την παραμονή του θανάτου της.