Τη σημασία της οικογενειακής παράδοσης και στο χώρο της κλασικής μουσικής υπενθύμισαν δύο ρεσιτάλ μουσικής δωματίου που πραγματοποιήθηκαν σε αθηναϊκές αίθουσες συναυλιών τον περασμένο Μάιο.
Μέσα σ’ένα μόλις διήμερο (8 &10 Μαΐου), οι ταχύτατα ανερχόμενοι αδελφοί Αλέξανδρος και Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν συνέπραξαν αρχικά στον Παρνασσό με τα αδέλφια Ενκέλα και Λαέρτη Κοκολάνη, εν συνεχεία στο Μέγαρο Μουσικής με τον πιανίστα Κωνσταντίνο Δεστούνη, μαθητή του πατέρα τους, διακεκριμένου πιανίστα και παιδαγωγού Ιγκόρ Πέτριν!
Στις 8/5, οι αδελφοί Γαβριηλίδη-Πέτριν έκαναν την -αν δεν σφάλλουμε- πρώτη κοινή τους εμφάνιση στο πλαίσιο συναυλίας στην ιδανικών διαστάσεων και ακουστικής Αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσός" με θέμα την "Παράδοση στη μουσική". Αυτή ήταν η πρώτη τους σύμπραξη και με τα αδέλφια Κοκολάνη: τους 4 μουσικούς συνδέουν αφενός μια πολυπολιτισμική παράμετρος (λόγω καταγωγής αντίστοιχα και από Ρωσία και Βόρειο Ήπειρο) αφετέρου η κοινή παρουσία στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Τα αδέλφια Κοκολάνη είναι από σειρά ετών κορυφαίοι β’ σε βιόλες και δεύτερα βιολιά, ο Αλέξανδρος Γαβριηλίδης-Πέτριν είναι μέλος της υποομάδας των πρώτων βιολιών από το 2021, ενώ ο εξαιρετικά ταλαντούχος Τιμόθεος αναμένεται σύντομα να ντεμπουτάρει ως (νέος) κορυφαίος των βιολοντσέλων. Όλοι τους υπηρετούν με συνέπεια τη μουσική δωματίου και στο πλαίσιο άλλων -διεθνών ή εγχώριων- σχημάτων.
Το ενδιαφέρον, πέραν της πεπατημένης, πρόγραμμα περιελάμβανε έργα αντιπροσωπευτικά ξεχωριστών μουσικών ιδιωμάτων συνθετών από διαφορετικές χώρες, που επιχείρησαν με ποικίλους τρόπους να "μεταγράψουν" δημιουργικά την παράδοση στη λεγόμενη λόγια μουσική.
Το κεντροευρωπαϊκό πρώτο ήμισυ της βραδιάς, με τον Λαέρτη Κοκολάνη σε ρόλο εξάρχοντα του ιδιότυπου κουαρτέτου, κάλυψαν συνθέσεις Μπάρτοκ και Σμέτανα. Στους βασισμένους σε παραδοσιακές μελωδίες της Τρανσυλβανίας σύντομους "Έξι Παραδοσιακούς Ρουμάνικους Χορούς" του Μπάρτοκ εντυπωσίασαν όχι μόνο τα ορθοτονικά ανεπίληπτα "τσιγγάνικα" σόλι του Κοκολάνη αλλά και η ωραία αντιδιαστολή "φωνών"/ρόλων των παρτεναίρ του, που φώτισαν με γλαφυρότητα τόσο τα μελωδικά όσο και τα ρυθμικά στοιχεία της γραφής.
Ακολούθησε το πολύ όμορφο και σπάνια παιζόμενο 1ο Κουαρτέτο εγχόρδων "από τη ζωή μου" του Σμέτανα, έργο αυτοβιογραφικό που εμπεριέχει στοιχεία που προδίδουν την τσέχικη καταγωγή και την αυστροουγγρική ανατροφή του συνθέτη. Η ισορροπημένη ανάγνωση φώτισε την απερίφραστα ρομαντική διάσταση της παρτιτούρας, ενσταλάζοντας όμως -ορθά- κατά τόπους πιο εξπρεσιονιστικές πινελιές (όπως, ενδεικτικά, το επιβλητικά δραματικό εναρκτήριο σόλο βιόλας της Κοκολάνη). Μεριμνώντας διαρκώς για διάλογο και αφήγηση, αλλά τονίζοντας εμφατικά, όπου χρειαζόταν, την σολιστική τους αυτοπεποίθηση, οι 4 μουσικοί πρόβαλαν και τη διάχυτη μελωδικότητα, και το φορτισμένο "σλάβικο" συναίσθημα (εκφραστικό σόλο τσέλου στο largo) και την περίτεχνη επεξεργασία του παραδοσιακού υλικού και τις εναλλαγές/συγκρούσεις διαθέσεων (ιδίως στο ρυθμικά δύσκολο allegro moderato à la polka αλλά και στο αενάως λικνιστικό καταληκτικό vivace)!
Διαφορετικά "εθνικά" χρώματα κυριάρχησαν στο δεύτερο μισό της βραδιάς, όπου το ρόλο του εξάρχοντα ανέλαβε ο Αλέξανδρος Γαβριηλίδης-Πέτριν. Παρότι η ξεχωριστή αίσθηση του ρυθμού έγινε ορατή στη μεταγραφή για κουαρτέτο εγχόρδων της "Προσευχής του ταυρομάχου" του Ισπανού Τουρίνα, η ανάγνωση δεν προσπέρασε -ευπρόσδεκτα- την ονειρική, συναισθηματική διάσταση ενός έργου με σαφείς ιμπρεσιονιστικές επιρροές.
Η βραδιά έκλεισε με τη μεταγραφή για κουαρτέτο εγχόρδων μερικών από τις "Αρμένικες Μινιατούρες" του Αρμένιου κληρικού και συνθέτη Κομιτάς [Σογομόν Σογομονιάν]. Η ακρόαση επιβεβαίωσε τη γοητεία των παραδοσιακών αρμενικών σκοπών και χορών, την ηδυπάθεια του μελωδικού υλικού που ανέδειξε με σκανδαλιστική τεχνική άνεση και αίσθηση του ύφους ο Αλέξανδρος Γαβριηλίδης-Πέτριν, την έξοχη συμπόρευση των δύο βιολιών, τον δραματουργικά πιο κυρίαρχο ρόλο της βιόλας σε σχέση με το βιολοντσέλο.
Άλλα δύο ανκόρ του Κομιτάς ολοκλήρωσαν ένα θαυμάσιο ρεσιτάλ, που δόθηκε, δυστυχώς, ενώπιον ολιγάριθμου (και θορυβώδους!) κοινού. Αν ληφθούν υπ’όψη η ποιότητα, το φιλέρευνο πνεύμα και κυρίως η ώσμωση των ικανότατων 4 μουσικών, θα ήταν ευχής έργο αυτή η σύμπραξη να παγιωθεί σε πιο τακτική βάση.
Αντίθετη εικόνα δύο μέρες αργότερα (10/5) για το ρεσιτάλ των αδελφών Γαβριηλίδη-Πέτριν με τον Κωνσταντίνο Δεστούνη, έναν από τους εκλεκτότερους νέους πιανίστες μας, που φιλοξενήθηκε στο πλαίσιο του κύκλου "Έλληνες σολίστ στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος", η οποία γέμισε ασφυκτικά! Το καθαρόαιμα ρομαντικό πρόγραμμα περιελάμβανε τα δεύτερα Τρίο των Μπραμς και Σούμπερτ, ενώ άνοιξε με το σύντομο "Adagio" D. 897 ("Νυχτερινό") για Τρίο με πιάνο του Σούμπερτ.
Την προσεγμένη εκτέλεση οριοθέτησε ο ωραίος διάλογος πιάνου-εγχόρδων, το επιτυχημένο πάντρεμα του κρυστάλλινου, ποιητικού ήχου του πρώτου με τον πιο ζεστό ήχο των δεύτερων, το ευγενές συναίσθημα του παιξίματος, συμβάλλοντας στη δημιουργία μιας τρυφερής ατμόσφαιρας νοσταλγικής αναπόλησης.
Οι ίδιες αρετές αξιοποιήθηκαν και στην ισορροπημένη, απρόσμενα ώριμη για τόσο νέους (30άρηδες) μουσικούς ερμηνεία του 2ο Τρίο του Μπραμς. Παρότι η δομική, οιονεί "συμφωνική" τελειότητα του έργου 87 προβλήθηκε με σπάνια καθαρότητα και ακρίβεια φραστικής, από εκφραστικής πλευράς γινόταν συχνά αισθητή μια κάποια συναισθηματική εγκράτεια, που έβαζε φρένο στην πιο γλαφυρή απόδοση της ανήσυχης δραματουργίας. Έτσι περισσότερος λυρισμός θα ήταν ευπρόσδεκτος στο ενίοτε αρκετά αιχμηρό andante, πιο έντονο μυστήριο θα φώτιζε καλύτερα το αμφίθυμο scherzο, ενώ και το ανάλαφρο φινάλε θα κέρδιζε από μια πιο χαλαρή αφήγηση. Εντυπωσίασαν, πάντως, ο συντονισμός των 3 μουσικών, η ηχητική σύμπλευση βιολιού και βιολοντσέλου, κυρίως, όμως, το άλλοτε στιβαρό, άλλοτε τρυφερό, σταθερά παρόν πιάνο.
Η ηγετική παρουσία του Δεστούνη εκτιμήθηκε ακόμη περισσότερο στο εξαίσιο 2ο Τρίο του Σούμπερτ, ένα από τα αριστουργήματα της ρομαντικής μουσικής δωματίου. Έχοντας βαθιά γνώση του έργου (και καταφανώς, αγάπη γι'αυτό), ο πιανίστας καθόριζε διαρκώς το στίγμα και το ύφος της ερμηνείας: άψογα χρονισμένες και δραματουργικά κομβικές παρεμβάσεις (σε κάθε φράση, κάθε παράγραφο), αμέτρητες ηχητικές και εκφραστικές εκλεπτύνσεις (ακόμα και σε κάθε τρίλια), πλαστικότητα διακυμάνσεων ταχυτήτων και δυναμικών, γλαφυρότητα εντάσεων και αποφορτίσεων, κυρίως όμως μια σπάνια αίσθηση του τόσο κρίσιμου στον Σούμπερτ καντάμπιλε (ιδίως στα περάσματα) προκαλούσαν διαρκώς τον θαυμασμό! Η παρουσία του συνέβαλε καθοριστικά στο να παιχθεί το scherzando με χάρη και κομψότητα μενουέτου ή να αναδειχθεί η ρυθμική ζωντάνια του εκτενούς καταληκτικού allegro moderato.
Εύλογα, όπου τα 3 όργανα έπαιζαν σε ταυτοφωνία (πχ. στο αρχικό allegro), ο διάλογος διέθετε γραμμή, ωστικό παλμό, αφηγηματική ευφράδεια. Πιο συγκρατημένο, χωρίς να εκδιπλώνεται το ίδιο φυσικά και αβίαστα με αυτό του πιάνου, πρόβαλε το -ορθοτονικά αρτιότατο- παίξιμο των δύο εγχόρδων. Λιγότερο, πάντως, σε ό,τι αφορά το τσέλο του Τιμόθεου Πέτριν, ο πτητικός, ηδονικά ρευστός μελωδικός ήχος του οποίου έλαμψε στο andante con moto, ενώ πιο σφιγμένο/αυστηρό, ενίοτε συναισθηματικά αμήχανο ηχούσε το βιολί του αδελφού του Αλέξανδρου.
Βέβαια, μια τέτοια αμηχανία έναντι της συναισθηματικά φορτισμένης γραφής του ρομαντισμού αποτελεί κοινό τόπο παγκοσμίως για τη μεγάλη πλειοψηφία των -εξαιρετικά ικανών (δεξιο)τεχνικά- μουσικών της νέας γενιάς. Τη διαφορά (μπορεί να) κάνει, τελικά, μια απερίφραστα πιο "ρομαντική" ιδιοσυγκρασία/προσωπικότητα, όπως εν προκειμένω αυτή του Δεστούνη.
Σε κάθε περίπτωση, και αυτή η οπωσδήποτε επιτυχημένη βραδιά εκτιμήθηκε δεόντως από το κοινό, υποδεικνύοντας ότι οι αδελφοί Γαβριηλίδη-Πέτριν βρήκαν ισάξιους συνοδοιπόρους όχι μόνο σε σχηματισμό κουαρτέτου, αλλά και σε αυτόν του τρίο!
Λεζάντα πρώτης φωτογραφίας: Στιγμιότυπο μετά το πέρας του ρεσιτάλ που έδωσαν οι αδελφοί Αλέξανδρος και Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν (αριστερά και δεξιά αντίστοιχα) με τα αδέλφια Λαέρτη και Ενκέλα Κοκολάνη (κέντρο) στην Αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσός" (8/5) © Ιδιωτική φωτογραφική λήψη
