Ραντεβού για τολμηρό σινεμά του μέλλοντος στην Ταινιοθήκη

Η μόνη μεγάλη κινηματογραφική διοργάνωση που μπορεί να περηφανεύεται ότι αναδεικνύει το σινεφίλ arthouse σινεμά, αφού πάντα στο πρόγραμμά της προκρίνει τις οριακές, ιδιοσυγκρασιακές και πειραματικές ταινίες, το 13ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου (5-18/12) ξεδιπλώνεται για ακόμη μία χρονιά στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, αλλά και online μέσω της πλατφόρμας του. Ας δούμε, λοιπόν, αναλυτικά όλα όσα δεν πρέπει να χάσουμε φέτος, ανάμεσα στους πραγματικά πολλούς must τίτλους που παρουσιάζει ο πληθωρικός θεσμός.

Έναρξη με πορτογαλικό αέρα
Με τη νέα ταινία ενός από τους πλέον ενδιαφέροντες σκηνοθέτες από την Πορτογαλία, του Μιγκέλ Γκόμες, σηκώνει αυλαία το φεστιβάλ. Ο λόγος για το «Grand Tour», που απέσπασε το βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάννες και σύμφωνα με την επίσημη σύνοψη αποτελεί «μια τρυφερή, ουμανιστική ωδή στην περιπλάνηση». Η έναρξη γίνεται παρουσία της πρωταγωνίστριας Κρίστα Αλφαγιάτε και του διευθυντή φωτογραφίας Ρούι Πόσας. 
Για να τιμήσει το εντυπωσιακό σώμα δουλειάς του Γκόμες, το Φεστιβάλ έχει ετοιμάσει ένα spotlight σε δύο από τις πιο καταξιωμένες ταινίες του, Χαμένος Παράδεισος –Tabu (2012) και Ο αγαπημένος μας μήνας Αύγουστος (2008), κατά την προβολή των οποίων θα είναι παρών και ο Ρούι Πόσας ο οποίος θα μιλήσει για τη δουλειά του πίσω από την κάμερα. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να εμπλακεί σε μια εις βάθος συνομιλία σχετικά με την καλλιτεχνική του προσέγγιση και τη συνεργασία του με τον Γκόμες.

Τη βραδιά της απονομής βραβείων των δύο διαγωνιστικών τμημάτων, τη 15η Δεκεμβρίου, θα ολοκληρωθεί με το «Δεν Είμαι Εγώ», την πρόσφατη, αυτοβιογραφική και μεσαίου μήκους ταινία του αταξινόμητου Λεός Καράξ («Holy Motors», «Οι Εραστές της Γέφυρας»), στην οποία ο Γάλλος ανατρέχει στη ζωή και την καριέρα του που έχει φτάσει τις τέσσερις δεκαετίες. Όπως την περιγράφει ο ίδιος πρόκειται για «ένα πορτρέτο του εαυτού μου χωρίς καθρέφτη. Ιδωμένο από πίσω. Επιστρέφω σε παλιούς φίλους, σε παλιές αγάπες, σε συνεργάτες. Στην κόρη μου. Στα σκυλιά μου. Σε όσους μου πρόσφεραν μια πρόσκληση για ένα ταξίδι... Στοχαστές, αντιστασιακούς, καλλιτέχνες. Σε όσους δημιούργησαν το έδαφος ώστε ένα νέο νησί να αναδυθεί από τη θάλασσα. Στο οποίο δεν εφαρμόζονται γελοίοι κανόνες, αλλά μπορείς να αναπνεύσεις...».

Σπουδαίοι δημιουργοί στο προσκήνιο
Τα δύο κεντρικά αφιερώματα του Πρωτοποριακού αφορούν δημιουργούς που έχουν ταυτιστεί με την αφηγηματική τόλμη και τη δυσανεξία στις συμβάσεις. Από τη μία, για την εικονοκλάστρια Αντουανέττα Αγγελίδη, μια αυθεντική avant-garde σκηνοθέτρια, την οποία έχουμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε από την αρχή μέσα από τέσσερις χαρακτηριστικές μεγάλου μήκους ταινίες της («Κλέφτης ή Η Πραγματικότητα», «Οι Ώρες – Μια Τετράγωνη ταινία», «Τόπος», «Idées Fixes / Dies Irae (Παραλλαγές στο ίδιο θέμα)»), δύο μικρού μήκους («Ώρα μεσημεριού», «121280 Ritual») και, φυσικά, το πρόσφατο ντοκιμαντέρ που γύρισε η κόρη της Ρέα Βαλντέν με τίτλο «Έμμονες Ώρες στον Τόπο της Πραγματικότητας».

Από την άλλη, βρίσκουμε έναν από τους καλύτερους σύγχρονους Ρουμάνους σκηνοθέτες, τον βραβευμένο με Χρυσή Άρκτο Ράντου Ζούντε («Ατυχές Πήδημα ή Παλαβό Πορνό»). Το φεστιβάλ προβάλλει σχεδόν το σύνολο της φιλμογραφίας του, ανάμεσα σε άλλα το ασπρομαύρο βαλκανικό γουέστερν «Αφεριμ!» που τον έκανε ευρύτερα γνωστό, το σπουδαίο «Αδιαφορώ αν Καταγραφούμε στην Ιστορία ως Βάρβαροι» και σε ελληνική πρεμιέρα τις δύο τελευταίες δουλειές του («Οκτώ Καρτ Ποστάλ από την Ουτοπία», «Ύπνος #2»). Σημειώστε πως ο Ζούντε θα δώσει το «παρών» στην Αθήνα, προλογίζοντας ορισμένες από τις προβολές, ενώ πρόκειται να παραδώσει και masterclass στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος το Σάββατο 14/12 το οποίο θα συντονίσει ο κριτικός κινηματογράφου Χρήστος Μήτσης.

Δεν θα είναι ο μόνος, φυσικά, καθώς στην Ταινιοθήκη φιλοξενείται, επίσης, ο Κώστας Γαβράς, ο οποίος, στα 91 του παρακαλώ, έχει έτοιμη άλλη μία ταινία. Με τίτλο «Τελευταία Πνοή», το δράμα επικεντρώνεται στη σχέση ενός γιατρού και ενός διάσημου συγγραφέα, καθώς στοχάζονται για τη ζωή και τον θάνατο. Πραγματοποιούν μια σειρά από εκ βαθέων συναντήσεις με άλλους ασθενείς, με γέλια και δάκρυα, οι οποίες βοηθούν το συγγραφέα να αντιμετωπίσει τους φόβους και τις ανησυχίες του. Παράλληλα, η διοργάνωση παρουσιάζει τα τρία πρώτα, από τα δέκα συνολικά, επεισόδια από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Ο Αιώνας του Κώστα Γαβρά», παρουσία της παραγωγού και συζύγου του σκηνοθέτη Μισέλ Ρέι-Γαβρά και του Εντουί Πλενέλ που συνδημιούργησε τη σειρά.

Δύο διαγωνιστικά τμήματα
Δέκα μοναδικές ταινίες από όλο τον κόσμο διεκδικούν φέτος τις δάφνες του κυρίως διαγωνιστικού τμήματος, και η κάθε μία από αυτές προσφέρει μια ιδιαίτερη κινηματογραφική εμπειρία. Ξεχωρίζει το «Άμεση Παρέμβαση» των Μπεν Ράσελ και Γκιγιόμ Καγιό, το οποίο συνθέτει με ακρίβεια το πορτρέτο της σημαντικής ακτιβιστικής κοινότητας «ZAD» στη Γαλλία και απέσπασε Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο τμήμα Encounters και Ειδική Μνεία της Επιτροπής Ντοκιμαντέρ στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Μην χάσετε το βραβευμένο «Μια ταινία Φιντάι» του Παλαιστίνιου σκηνοθέτη Καμάλ Αλτζαφάρι, που ανασυνθέτει την ιστορική απώλεια της Παλαιστίνης μετά την ισραηλινή εισβολή στη Βηρυτό το 1982, χρησιμοποιώντας έναν μοναδικό συνδυασμό ντοκιμαντέρ και πειραματικών τεχνικών για να αναδείξει θέματα ταυτότητας, μνήμης και αντίστασης. Από την άλλη, η ταινία της καταξιωμένης Βρετανοαργεντινής καλλιτέχνιδας Τζέσικα Σάρα Ρίνλαντ, «Συλλογικός Μονόλογος», εξετάζει τη σύνθετη σχέση ανθρώπων και ζώων σε ζωολογικούς κήπους και κέντρα διάσωσης στην Αργεντινή, αναδεικνύοντας σημαντικά ζητήματα για την οικολογία, τη βία και τις παραγνωρισμένες ζωές των ζώων και των φροντιστών τους. Στην sci-fi ξεκαρδιστική κωμωδία «Κουστούμι» του Χάιντς Έμιγκχολτς, ο Τζον Έρντμαν, γνωστός από τις συνεργασίες του με τον Ρόμπερτ Γουίλσον, ενσαρκώνει τον «Γέρο Λευκό Άντρα», σε μια ανατρεπτική και ειρωνική αφήγηση που συνδυάζει φιλοσοφικά ζητήματα γύρω από την τεχνολογία και τον κινηματογράφο, προσφέροντας μια απολαυστική και ασεβή προσέγγιση στο μέλλον της ανθρωπότητας. Έχετε υπόψη πως όποια ταινία αποσπάσει το μεγάλο βραβείο, εξασφαλίζει μία εβδομάδα διανομής στην Ταινιοθήκη αλλά και υπηρεσίες post-production 10.000 ευρώ με την ευγενική χορηγία της Authorwave. Δεν το λες και αμελητέο…

Φέτος, το Πρωτοποριακό εισάγει ένα νέο διαγωνιστικό τμήμα, το «Reframing Images» , σε συνεργασία με την ARTWORKS, η οποία υποστηρίζει το Βραβείο ARTWORKS Καλύτερης Ταινίας, ύψους 5.000 ευρώ, με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Η ενότητα περιλαμβάνει είκοσι έξι ταινίες, όλων των φορμά και ειδών, που «πειραματίζονται με υφολογικά εργαλεία για να αποδώσουν τη σχέση τους με τον σύγχρονο κόσμο», όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα. Ανάμεσα στις ταινίες που ξεχωρίζουν είναι το «78 Ημέρες» της Εμίλια Γκάσιτς, το οποίο αναπτύχθηκε στο Venice Biennale College Cinema και συμμετείχε στο τμήμα Bright Future του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ. Επιπλέον, εντυπωσιάζουν τα τρία προγράμματα ταινιών μικρού μήκους: «Δονήσεις τόπων» (Κυριακή 8/12, 17:00), «Αντηχήσεις του παρελθόντος, θόρυβος του παρόντος» (Δευτέρα 9/12, 19:00) και «Προβολές του οικείου» (Παρασκευή 13/12, 18:00), τα οποία περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την ταινία «Τα αγόρια με τις μηχανές» της βρετανικής καταγωγής Νιγηριανής καλλιτέχνιδας Καριμά Ασαντού, η οποία κέρδισε τον Αργυρό Λέοντα στη Μπιενάλε της Βενετίας. Ξεχωρίζει επίσης το ντοκιμαντέρ «Το ημερολόγιο ενός ουρανού» του βραβευμένου με Τέρνερ Λιβανέζου σκηνοθέτη Λόρενς Αμπού Χαμντάν, που αναδεικνύει τη μεταμόρφωση της καθημερινής ζωής από τη στρατιωτικοποίηση του αέρα πάνω από τη Βηρυτό, καθώς και η νέα ταινία της Ινδής σκηνοθέτιδας Σαμπχάβι Κολ, της οποίας η προηγούμενη δουλειά έχει παρουσιαστεί στο MoMA και στην Tate στο Λονδίνο. Ασφαλώς, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι νέες δουλειές τεσσάρων Ελλήνων σκηνοθετών: της Δανάης Ηώ με το «Επτά Είδης Σκόνης» και του Αλέκου Αλεξιάδη με το «Ημερολόγιο Κλίματος» και του Λευτέρη Παναγιώτου και Νίνας Αλεξανδράκη με το «Είμαι έξω».

Μη χάσετε τη συζήτηση Εξερευνώντας την τομή του κινηματογράφου και της σύγχρονης τέχνης (Κυριακή 8/12 στις 14:30), με τη συμμετοχή 6 σκηνοθετών-καλλιτεχνών, την οποία θα συντονίσει ο σκηνοθέτης Μενέλαος Καραμαγγιώλης και υπόσχεται μια συναρπαστική ανταλλαγή ιδεών για τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δύο δημιουργικών πεδίων.

Σπουδαίες αποκαταστάσεις
Έφτασε η στιγμή να απολαύσουμε την πολύτιμη δουλειά του νέου Εργαστηρίου Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών για τη Διατήρηση και Προώθηση της Κινηματογραφικής Κληρονομιάς της Ταινιοθήκης. Πρώτο επίτευγμα η αποκατάσταση σε 4K και 35mm της κομβικής για τον νέο ελληνικό κινηματογράφο ταινίας «Χάππυ Νταίη» (1976) του Παντελή Βούλγαρη, ο οποίος θα παρευρεθεί στην προβολή. Ακόμη, στο πλαίσιο του Πρωτοποριακού, παρακολουθούμε συνοδεία live μουσικής από τον συνθέτη Λόλεκ, τη βωβή ταινία της γεωργιανής πρωτοπορίας «Η Γιαγιά μου» (1929) του Κοτέ Μικαμπερίτζε, το πειραματικό «Επιστροφή στη Λογική» (1924) του Μαν Ρέι με τη μουσική επένδυση του σκηνοθέτη Τζιμ Τζάρμους και του συγκροτήματος SQÜRL με τον Κάρτερ Λόγκαν και το ανεπανάληπτο «Μαύρος Θεός, Λευκός Διάβολος» (1964) του Γκλάουμπερ Ρόσα σε επετειακή προβολή 40 χρόνων. Ένα αιρετικό φιλμ, θεμελιώδες για το Cinema Novo, ένα αμείλικτο δείγμα πολιτικού σινεμά που σήμερα έχει εκλείψει και, φυσικά, δεν έχει αντίστοιχο.

Δεν μπορούμε να προσπεράσουμε, τέλος, την προβολή των τελευταίων δημιουργιών του Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Δύο χρόνια μετά το θάνατό του, το φεστιβάλ, σε συνεργασία με τους Νικόλ Μπρενέζ και Πολ Γρίβας, παρουσιάζει ένα πρόγραμμα εννέα ταινιών, οι οποίες ήταν προσχέδια ή οπτικά σενάρια των μεγάλου μήκους ταινιών του. Όπως επισημαίνεται σχετικά: «Ανάμεσα στις ταινίες που θα προβληθούν, συναντάμε τα δύο μεταθανάτια έργα του “Παρουσίαση του τρέιλερ της ταινίας Σενάριο” και “Σενάρια”, τα οποία ολοκληρώθηκαν το 2024 από τον Φαμπρίς Αρανιό και τον Ζαν-Πολ Μπατατζιά και αποτελούν το αποκορύφωμα επτά δεκαετιών υλιστικών στοχασμών για τη δημιουργία Τέχνης. Στην ταινία “Σενάρια”, μάλιστα, ο Γκοντάρ εμφανίζεται λίγο πριν φύγει οριστικά από κοντά μας με υποβοηθούμενη ευθανασία…». Ραντεβού, λοιπόν, στην Ταινιοθήκη!

Βρείτε το ψηφιακό κατάλογο του Πρωτοποριακού εδώ και το αναλυτικό πρόγραμμα προβολών εδώ.

Πληροφορίες
13ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου, 5-18/12
Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 & Μεγ. Αλεξάνδρου 134-136, Κεραμεικός, 2103609695.
Είσ.: € 6, € 25 (πέντε προβολές), € 35 (δέκα προβολές), € 25 (μειωμ. δέκα προβολές), € 3 (online). Για τις απογευματινές προβολές (ώρα έναρξης έως και 19.00) οι πρώτοι είκοσι σπουδαστές έχουν την ευχέρεια να παρακολουθήσουν την ταινία της αρεσκείας τους, με την επίδειξη της φοιτητικής τους ταυτότητας. Προπώληση εδώ.
Επίσημη ιστοσελίδα
Instagram
Facebook