Η Άρτεμις Τζίτζη πηγαίνει στη Χίο για «εναλλακτικές» διακοπές και διαπιστώνει ότι ολόκληρο το νησί είναι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο «εναλλακτικό», αφού τα χωριά, η οικονομική δραστηριότητα, η φύση, έχουν μοναδικότητα, ζωντανή και ακμάζουσα, που απέχει πολύ από τη νοσταλγική και άνευρη αντίληψη μιας «εποχής της αθωότητας» η οποία έχει χαθεί προ πολλού.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του μοναδικού ταξιδιωτικού προφίλ της Χίου είναι τα τέλεια διατηρημένα, ζωντανά μεσαιωνικά καστροχώρια που έχτισαν οι Γενουάτες κατακτητές – ιδιαιτέρως όσα βρίσκονται στη νότια Χίο, τα Μεστά, το Πυργί, η Βήσσα, και ταυτίζονται με τα μαστιχοχώρια. Έχουν έναν τρόπο να σου υποβάλλουν τον εναλλακτικό τρόπο ζωής, χωρίς να το έχεις καν σχεδιάσει πριν περπατήσεις στα δαιδαλώδη δρομάκια τους. Η μαστίχα πάλι –ο σκίνος που αρνείται να δώσει το πολύτιμο ρετσίνι του όπου αλλού κι αν φυτευτεί, ακόμα και στη βόρεια Χίο– βάζει τη δική της σφραγίδα στη μοναδικότητα του νησιού. Μένοντας στα πανέμορφα πετρόχτιστα αρχοντικά του Κάμπου –εξοχικές κατοικίες της αριστοκρατίας των Γενουατών και των πλούσιων Τούρκων και Ελλήνων που τους διαδέχθηκαν– ανάμεσα σε περιβόλια με εσπεριδοειδή, έχεις τη δυνατότητα να βιώσεις, και όχι απλώς να μάθεις, την ιστορία των δυνατών του νησιού –και την ταξική τους έπαρση– αλλά και την οικονομική αυτάρκεια του κάθε αρχοντικού –το σπίτι μου το κάστρο μου– με το περιβόλι, το μποστάνι, το μαγγανοπήγαδο, τους στάβλους του…
Στο κεντρικό και βόρειο μέρος τους νησιού, άλλα τρία καστροχώρια αλλά όχι μαστιχοχώρια (είπαμε, μαστίχα μόνο στη νότια Χίο), τα Αυγώνυμα και ο Ανάβατος κεντρικά και η Βολισσός βόρεια, νομίζεις πως αντηχούν ακόμα, στα σπίτια και στα καλντερίμια τους, από την εποχή των μαστόρων της πέτρας. Το συγκλονιστικό χωριό Ανάβατος, έρημο αλλά με πολλά σπίτια που αναπαλαιώνονται αυτή τη στιγμή, χτισμένο στην άκρη ενός ψηλού γκρεμού, είναι ο Ζάλογγος της Χίου, αφού όταν καταλήφθηκε με προδοσία από τους Τούρκους, οι Χιώτισσες προτίμησαν να πηδήσουν στον γκρεμό μαζί με τα παιδιά παρά να πέσουν στα χέρια τους…
Και για να υποστηρίξω με ένα ακόμα στοιχείο πως η Χίος είναι ιδιαίτερο νησί, θα σας πω πως μόνο οι εφοπλιστές από τα Καρδάμυλα, το διάσημο καπετανοχώρι, κατέχουν το 5% του παγκόσμιου ναυτικού στόλου! Δεν είναι λοιπόν περίεργο που μια συμβατική τουριστική ανάπτυξη δεν συγκίνησε ποτέ ιδιαίτερα τους Χιώτες. Λίγα τα μεγάλα τουριστικά συγκροτήματα, λίγα τα τσάρτερ, πλήρης η έλλειψη σηματοδότησης στους δρόμους – αν το δεις θετικά, προσθέτει ένα στοιχείο trilling στις διακοπές σου, παρότι μπορεί να βρεθείς χαμένος στα βουνά χωρίς να ξέρεις πού βρίσκεσαι. Ευτυχώς οι Χιώτες είναι πολύ, μα πολύ πρόθυμοι να βοηθήσουν και θα βγουν ευχαρίστως από το δρόμο τους για να σε οδηγήσουν στον προορισμό σου.
Όλη αυτή την ατμόσφαιρα, λοιπόν, τα μεσαιωνικά καστροχώρια, τα μαστιχοχώρια, τον Κάμπο, τα βουνά, τις βυζαντινές εκκλησίες, στη Χίο μπορείτε να τα ζήσετε από τα μέσα. Για να δανειστώ τα λόγια του Βασίλη Μπάλα, του πρώτου Χιώτη που οργάνωσε συστηματικά δραστηριότητες οικοτουρισμού στο νησί, «οι επισκέπτες ενθαρρύνονται να συμμετάσχουν στις δραστηριότητες και τις ασχολίες ενός χωριού, βιώνοντας με αυτό τον τρόπο την κουλτούρα του νησιού».
Οι πρώτοι διδάξαντες
Masticulture: Οικοτουρισμός με άποψη
O νεαρός Βασίλης Μπάλας ίδρυσε το πρώτο και το μόνο τουριστικό γραφείο που είναι προσανατολισμένο στον οικοτουρισμό, το Masticulture στα Μεστά, αλλά με μια ευρύτητα και λάμψη που λίγες φορές έχουμε δει. Διότι μπορεί το «Μαστιχάκι», η επίσκεψη που οργανώνει σε μαστιχοχώραφο όπου μπορείς να συμμετάσχεις στην καλλιέργεια και μετά να κάνεις πικνίκ στο ύπαιθρο, να είναι πολύ ευχάριστη, αλλά η «Αστρονομία», η νυχτερινή πορεία με αστροπαρατήρηση σε συνεργασία με την Αστρονομική Εταιρεία Βορείου Αιγαίου «Γαλιλαίος»» με διάλεξη για τη μυθολογία από διπλωματούχο ξεναγό/ιστορικό, είναι μαγική και ως ιδέα και ως βίωμα. Λίγες ακόμα ανάμεσα στις πολλές δραστηριότητες που οργανώνει το Masticulture, ώστε να ζήσετε τη Χίο από μέσα, είναι η ονειρεμένη Νυχτερινή πεζοπορία που συμπίπτει πάντοτε με πανσέληνο, η ιστιοπλοΐα, η οινογνωστική εκδρομή «Οίνος + Ρετρό ταξίδι στα Ψαρά», σε οινοποιεία της μάλλον άγνωστης βορειοδυτικής πλευράς του νησιού και στα εντελώς άγνωστα Ψαρά και Αντίψαρα. Ακόμα, ποδηλασία στον Κάμπο, καταδύσεις, μαθήματα μαγειρικής που περιλαμβάνουν βόλτα στην αγορά για τα υλικά και διάλεξη για τη γαστρονομία του νησιού, και βεβαίως, καθημερινές ξεναγήσεις στα μουσεία της Χίου (Πλατεία Μεστών, 2271076084, www.musticulture.com).
Citrus - Άρωμα Μνήμης: Η κουλτούρα των εσπεριδοειδών
Τα ξαδέρφια Bαγγέλης Ξύδας και Γιώργος Πλακωτάρης μεγάλωσαν στον Κάμπο και αποφάσισαν να φτιάξουν εδώ το Citrus - Άρωμα Μνήμης. Στο πατρικό του Βαγγέλη Ξύδα, ένα πανέμορφο αρχοντικό του 1742, δημιούργησαν το 2008 έναν πολυχώρο που επιχειρεί να συνδέσει το σπουδαίο παρελθόν του Κάμπου, άρρηκτα δεμένο με την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών, με το παρόν, όπου τα θαυμάσια φρούτα από τα τρία κτήματα που καλλιεργούν γίνονται γλυκά, ποτά και εδέσματα, διατηρώντας έτσι με δυναμικό τρόπο τα αρώματα αλλά και την παραδοσιακή ενασχόληση της περιοχής. Μέσα στο χώρο λειτουργεί Μουσείο Εσπεριδοειδών, ενώ διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις τον Αύγουστο κυρίως αλλά και τον υπόλοιπο χρόνο (Αργέντη 9-11, 2271031513, www.citrus-chios.gr).
Γιώργος Μισετζής... ίσον ορχιδέες
Το 2005 o ιδιοκτήτης της συμπαθέστατης πετρόκτιστης μονάδας «Τα Σπιτάκια» στα Αυγώνυμα οργάνωσε παγκόσμιο συνέδριο ορχιδέας στη Χίο, γνωρίζει και έχει ταξινομήσει περισσότερα από 110 είδη που φυτρώνουν στο νησί, φέρνει ξένους ειδικούς και εραστές του φυτού από όλον τον κόσμο, τους ξεναγεί κυρίως τον Απρίλη που είναι και η καλύτερη εποχή για την ανεύρεση και την παρατήρησή τους, και τον υπόλοιπο καιρό οργανώνει πορείες και διάσχιση φαραγγιού για τους φιλοξενούμενους στα «Σπιτάκια» (6974175471).
Γιώργος Χαλάτσης... ίσον βουνό
Μακεδόνας, συνταξιούχος γυμναστής, έφηβος 59 χρονών, ψηλέας, με ασημένια μαλλιά και μεγάλη δρασκελιά, ήρθε στη Χίο να κάνει το στρατιωτικό του και έμεινε. Οδηγός βουνού, που σε πηγαινοφέρνει στο δίκορφο του Πελινναίου όρους – από την κορφή Πελινναίος Δίας (1297 μ.) στην κορυφή της Αθηνάς (1277 μ.) και στο όρος Βουνό (1185 μ.). Έχει χαράξει τη διαδρομή (που ο ίδιος ονομάζει Ιερά Οδό: από την κεντρική Χίο, κοντά στα Αυγώνυμα, κινείται δυτικά και ορίζεται από 8 μοναστήρια και ασκηταριά). Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις (στα βουνά) θα τον βρεις από κάτω.
Ευχαριστούμε την κ. Βάσω Κριτάκη, υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Περιφερειακής Ενότητας Χίου, για τη βοήθειά της στο ρεπορτάζ.Πού να μείνετε
Μεστά Από τις παλιές μονάδες του Γυναικείου Αγροτικού Συνεταιρισμού κάποιες λειτουργούν πλέον ανεξάρτητα. Απλές, αυθεντικές και ατμοσφαιρικές, θα σας βάλουν στο κλίμα μιας άλλης εποχής. Επικοινωνία: Δέσποινα Καράμπελα (2271076065, 2271022068, karabela@chi.forthnet.gr), Άννα Φλωράδη (2271076455, 6972490707, www.floradi.gr, anna@floradi.gr), Δημήτρης Πιππίδης (2271076029). Medieval Castle Suites (2271076345, www.mcsuites.gr) Ξενοδοχείο με σουίτες –μοντέρνα διακοσμημένες και με τεχνολογικό εξοπλισμό αιχμής– διάσπαρτες σε ολόκληρο το χωριό. Πυργί Το χωριό διαθέτει δύο νέες και πολύ καλόγουστες μικρές μονάδες, το Μαστιχόσπιτο (2271072900, www.mastihahouse.gr) και το Πουντί (2271072739, www.chioshotel-pounti.gr). Βέσσα Παραδοσιακό Ξενοδοχείο Ιάνθη (2271073080, 6973313154, www.ianthe.gr) Όμορφο ξενοδοχείο με 6 δωμάτια σε δύο παλιά κτίρια. Αυγώνυμα Τα Σπιτάκια (2271042702, 2271081200-1, www.spitakia.gr). Συμπαθέστατη μονάδα σε δέκα αναπαλαιωμένα σπίτια στο μεσαιωνικό χωριό. Καρδάμυλα Σπήλια (2272022933, www.spilia-chios.gr) Θαυμάσιο πετρόχτιστο σύμπλεγμα οικημάτων από τον 16ο αιώνα, με θέα το λιμάνι και τους νερόμυλους. Βολισσός Volissos Holiday Homes Boutique Hotel & Apartments (2274021700, 6932193375, www.volissosholidayhomes.gr) Με υπέροχη θέα και ανάλαφρη διακόσμηση, οργανώνει δραστηριότητες, όπως επισκέψεις στα οινοποιεία της Αμανής, επίσκεψη σε σαγματοποιείο (εργαστήριο που κατασκευάζει σέλες), ιστιοπλοΐα κ.λπ. Φάμπρικα (2274022045,www.chiosfabrika.gr) Πετρόχτιστο ελαιοτριβείο από το 1887, με παραδοσιακή επίπλωση και αντίκες. Η ομώνυμη ταβέρνα είναι «διακοσμημένη» με τα παλιά μηχανήματα. Κάμπος Σε όλα τα αρχοντικά του Κάμπου που νοικιάζονται μπορείτε να κόψετε μόνοι σας φρούτα και λαχανικά από το περιβόλι και σε ορισμένα να μαγειρέψετε στην κουζίνα, μαζί με τον ιδιοκτήτη, το γεύμα σας το οποίο θα απολαύσετε στον όμορφο κήπο. Περλέας (2271032217, www.perleas.gr) Ο Βαγγέλης Ξύδας είναι ο πρώτος διδάξας του οικοτουρισμού στον Κάμπο. Το αρχοντικό παραμένει υπέροχο (και τα σιδερένια γλυπτά που φιλοτεχνεί ο ίδιος είναι μοναδικά), αλλά οι δραστηριότητές του (εργαστήριο γλυκών) έχουν μεταφερθεί στο Citrus, σχεδόν δίπλα. Aρχοντικό (2271031653, 6944194378, www.arhodico.net.gr) Μεγάλο περιβόλι και μεγάλο μποστάνι με υπέροχα κηπευτικά. Θαυμάσιος ο τεράστιος διάδρομος στον όροφο όπου βρίσκονται ένθεν και ένθεν τα δωμάτια. Aστρακιά (2271031609, 6972187630, www.astrakia.gr) Αν μείνετε στον Οντά, το δωμάτιο με το πέτρινο σταυροθόλιο, ετοιμαστείτε για ενεργειακή ατμόσφαιρα μεγάλου βολτάζ… Επίσης εδώ μπορείτε να μαγειρέψετε τα καλά που μαζέψατε από το περιβόλι μαζί με τη συμπαθέστατη Δήμητρα Απέσσου, την ιδιοκτήτρια. Μουζάλικο (2271031624, 6974057299, www.mouzalikohotel.gr) Mεγάλα δωμάτια, καλόγουστη διακόσμηση και λειτουργικά έπιπλα. Ρίζικο (2271030063, www.chios-riziko.gr) Ένας μεγάλος όμορφος κήπος χωρίζει το αρχοντικό από το περιβόλι με τα εσπεριδοειδή. Η πορτοκαλόπιτα στο πρωινό θα σας μείνει αξέχαστη. Argentikon Luxury Suites (2271033111, www.argentikon.gr) Ένα πραγματικό παλάτι (η εξοχική κατοικία της αριστοκρατικής οικογένειας Argenti) που έχει αναστυλωθεί υποδειγματικά και προσφέρεται για όποιον θέλει να ζήσει σαν πρίγκιπας (και μπορεί να το πληρώσει).
