Στο πλαίσιο της Αθηνόραμα Digital HDR Week θα εξηγήσουμε όλα όσα αφορούν στην τεχνολογία HDR και στους λόγους για τους οποίους είναι σημαντική - όμως δεν μπορούμε, προφανώς, να κάνουμε τίποτε από όλα αυτά αν δεν ξεκινήσουμε από... την αρχή: τί ακριβώς είναι η τεχνολογία HDR, γιατί είναι δύσκολο να την περιγράψει κανείς με λέξεις αλλά δεν είναι καθόλου δύσκολο σε οποιονδήποτε να εντοπίσει την διαφορά σε σχέση με την απεικόνιση που είχαμε μέχρι τώρα χωρίς αυτήν; Η ερμηνεία του όρου "HDR" δεν είναι ομολογουμένως τόσο εύκολη όσο αυτή του όρου "4Κ" (τα "τέσσερις φορές πιο πολλά pixel" ο πιο πολύς κόσμος τα καταλαβαίνει χωρίς περαιτέρω επεξήγηση), ενώ δεν βοηθά και το γεγονός ότι η ουσία του όρου σχετίζεται με τρεις διαφορετικές επιμέρους έννοιες. Και ναι μεν η υπερανάλυσή τους ενδιαφέρει μόνο τους φανατικούς των τεχνικών λεπτομερειών και μόνο, όμως κάποια βασικά πράγματα αξίζει ν' αποσαφηνιστούν για να γίνει κατανοητό πως αυτή τη φορά το... marketing των εταρειών δεν υπερέβαλλε: η τεχνολογία HDR είναι όντως ευδιάκριτο "βήμα μπροστά" στην εικόνα.
Η κυριολεκτική μετάφραση του όρου HDR (High Dynamic Range) αντιστοιχεί στα ελληνικά σε κάτι όπως "γκάμα υψηλών χρωματικών δυναμικών" και ενώ, μεταξύ μας, δεν είναι άμεσα κατανοητή ή και δόκιμη, είναι τουλάχιστον... ειλικρινής: πράγματι, η εικόνα τεχνολογίας HDR χαρακτηρίζεται από πολύ μεγαλύτερη ποικιλία γκάμα - γκάμα η οποία όμως δεν είναι στατική, αλλά δυναμική, μπορεί δηλαδή ν' αλλάξει σε πραγματικό χρόνο. Περισσότερα χρώματα απ' όσα στην "απλή" εικόνα που είχαμε μέχρι σήμερα (την αποκαλούμε SDR), τα οποία όμως δεν είναι δεδομένα, μα προσαρμόζονται σε αυτό που καλούνται ν' αποδώσουν. Ενώ τα παλαιότερα μέσα προβολής είχαν στην διάθεσή τους μία παλέτα με συγκεκριμένη γκάμα χρωμάτων και αναλάμβαναν να τ' αντιστοιχίσουν στα χρώματα της εικόνας μιας ταινίας όσο καλύτερα μπορούσαν, τα μέσα προβολής τεχνολογίας HDR μπορούν όχι μόνο να διαλέξουν μέσα από πολύ περισσότερα χρώματα, αλλά και από μεγαλύτερη ποικιλία αποχρώσεων στις ίδιες ζώνες χρωμάτων.
Το "κλειδί" στα εκατομμύρια περισσότερα χρώματα που έχουν στην διάθεσή τους οι τηλεοράσεις HDR και οι προβολείς HDR σε σχέση με τις αντίστοιχες συσκευές SDR είναι η αυξημένη "λαμπρότητα" (luminance) που προσφέρουν. Η "λαμπρότητα" δεν είναι το ίδιο πράγμα με την "φωτεινότητα" (brightness) της εικόνας: η δεύτερη αφορά στο σύνολο της εικόνας, ενώ η πρώτη την διαφορά ανάμεσα στο πιο "κλειστό" χρώμα της εικόνας και το πιο "ανοιχτό" της (όπου κι αν βρίσκονται αυτά στην επιφάνειά της) όταν προβάλλονται ταυτόχρονα. Στις τηλεοράσεις ή προβολείς SDR όταν η εικόνα μίας ταινίας πρέπει να αποδώσει π.χ. στην πλειοψηφία της οθόνης λευκά ή πάρα πολύ "ανοιχτά" χρώματα, τα σημεία της με μαύρα "κλειστά" στοιχεία αναγκαστικά προβάλλονται ως... γκρίζα. Σε "νυχτερινές" σκηνές, αντιστρόφως, τα λευκά πολύ συχνά είναι κατά βάση... κρεμ - και όλοι μπορούμε να φανταστούμε τί συμβαίνει σε όλα τα άλλα ενδιάμεσα χρώματα, προφανώς, ειδικά στα "λαμπερά".
Στις τηλεοράσεις και προβολείς τεχνολογίας HDR τα λευκά διατηρούν την λάμψη τους και τα μαύρα την πυκνότητά τους - και όλα τα άλλα ενδιάμεσα χρώματα την δική τους σαφήνεια - καθώς αυτά τα μέσα προβολής και πιο πολλές αποχρώσεις ταυτόχρονα μπορούν να αποδώσουν, και ανάμεσα σε περισσότερες αποχρώσεις μπορούν να επιλέξουν. Έτσι τα "λαμπερά" χρώματα δεν "πνίγονται" από το άσπρο (δεν είναι "καμμένα" όπως λέμε), τα σκοτεινά στοιχεία διατηρούν την λεπτομέρειά τους χωρίς να "πνίγονται" από το μαύρο, ενώ η εικόνα συνολικά δεν δείχνει "ξεπλυμένη" ή "αποχρωματισμένη" μόνο και μόνο επειδή υπήρχε περιορισμένος αριθμός χρωμάτων που μπορούσαν να συνυπάρχουν ταυτόχρονα στην οθόνη. Το βαθύ πορτοκαλί και το ανοιχτό πορτοκαλί και όλα τα ενδιάμεσά τους π.χ. σε ένα ηλιοβασίλεμα είναι διακριτά, οι διαβαθμίσεις στο γαλάζιο του ουρανού ομαλές, οι λάμψεις των προβολέων ενός αυτοκινήτου "καθαρό" φως, το σκοτάδι ενός έναστρου ουρανού πολύ πιο κοντά στο μαύρο απ' ότι στο γκρίζο κλπ. Εν συντομία: περισσότερο ρεαλιστική, περισσότερο συναρπαστική εικόνα απαλλαγμένη από τους πιο πολλούς συμβιβασμούς που κάναμε επί δεκαετίες με τηλεοράσεις και προβολείς.
Οι συνοδευτικές φωτογραφίες που έχουμε ενσωματώσει στο παρόν άρθρο είναι ενδεικτικές, αλλά... και οι αριθμοί μπορούν να "μιλήσουν από μόνοι τους": μία τηλεόραση SDR αποδίδει "λαμπρότητα" της τάξης των 100 nits (η μονάδα μέτρησης του συγκεκριμένου χαρακτηριστικού), ενώ μία τηλεόραση HDR μπορεί να αποδώσει 300, 600, 800, 1000 ή ακόμη περισσότερα nits. Παράλληλα οι οθόνες σχεδόν όλων των τηλεοράσεων SDR έχουν διαθέσιμη γκάμα περίπου 16.8 εκατομμυρίων χρωμάτων ενώ οι αντίστοιχες των τηλεοράσεων HDR έχουν πρόσβαση σε περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο χρώματα. Η μεγάλη αυτή διαφορά στις "παλέτες" των δύο τεχνολογιών προβολής, η δυνατότητα να απεικονιστούν πιστά στοιχεία με πολύ μεγάλη διαφορά "λαμπρότητας" μεταξύ τους ταυτόχρονα και η συνολικά περισσσότερο "ομαλή" (χωρίς διακριτές "διαβαθμίσεις" ανάμεσα σε χρώματα) εικόνα είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που, όταν όλα έχουν ειπωθεί, διαχωρίζουν την τεχνολογία HDR από την τεχνολογία SDR. Και εκείνα που, άπαξ κι εντοπίσει κανείς σε ένα καλό μέσο προβολής HDR, καθιστά την... επιστροφή σε παλαιότερο SDR πολύ δύσκολη. Και με αυτά ακριβώς τα μέσα θ' αναφερθούμε, στο πλαίσιο της Αθηνόραμα Digital HDR Week, αμέσως μετά!
