Οι γοργές και συχνά μη αναστρέψιμες αλλαγές στο χώρο της τεχνολογίας δεν είναι απλώς συχνό φαινόμενο, είναι το... σύνηθες: μπορεί οι σχετικές ζυμώσεις να κρατούν καιρό, όμως όταν η αγορά αυτή "αφήνει πίσω της" μία καθιερωμένη κατάσταση για να "προχωρήσει μπροστά" σε μια νέα, σπάνια "γυρίζει πίσω". Με το "αλλάζει και προχωρά μπροστά", όμως, υπονοοούμε συνήθως πως το βήμα είναι θετικό. Εξελικτικό. Και οι αλλαγές που έχει κάνει η Microsoft στo θέμα της ιδιωτικότητας και της διαχείρισης των προσωπικών δεδομένων στα Windows 10 είναι μεγάλες, δεν είμαστε ωστόσο καθόλου βέβαιοι πως είναι θετικές για το ευρύ κοινό. Για την ακρίβεια, όπως πρακτικά διαπιστώνουμε, ακριβώς το αντίθετο.

Όταν πρωτομαθεύτηκε πως τα Windows 10 (α) θα μεταβούν από τη μορφή του προϊόντος στη μορφή της συνεχώς εξελισσόμενης υπηρεσίας, καθώς και (β) πως θα προσφερθούν δωρεάν σε πολλές δεκάδες εκατομμύρια χρήστες των Windows 7/8/8.1, πιθανώς θα έπρεπε να είχε... "χτυπήσει κάποιο καμπανάκι" υποψίας στο μυαλό μας. Οι εμπορικοί λόγοι ήταν ολοφάνεροι, όμως, και από μόνοι τους θα ήταν αρκετοί. Αυτό που δεν περιμέναμε είναι πως η Microsoft θα ακολουθούσε στα νέα Windows τη συλλογιστική με την οποία λειτουργεί το... Facebook: το μεγαλύτερο Δικτυακό παράδειγμα κατά το οποίο δεν είναι η ίδια η υπηρεσία το προϊόν, αλλά ο χρήστης της και τα προσωπικά του δεδομένα. Το πλέον αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του "σού προσφέρω αυτό δωρεάν, γιατί στην ουσία το αγοράζεις παραχωρώντας σημαντικό ποσοστό της ιδιωτικότητάς σου, την οποία πωλώ σε διαφημιστές και αξιοποιώ όπως θέλω". Γιατί, εν τέλει, αυτό δείχνει να συμβαίνει με τα Windows 10.

Δεν έχει παρά να ρίξει κανείς μια ματιά στο σχετικό μας άρθρο για να διαπιστώσει πόσες πληροφορίες το νέο λειτουργικό της Microsoft συλλέγει για τον χρήστη του εξ ορισμού (πριν αυτός δηλαδή εξετάσει τις σχετικές ρυθμίσεις και κάνει αλλαγές). Δεν έχει παρά να "κάνει μια βόλτα" στο Web, όπου έχουν ήδη δημοσιευθεί δεκάδες οδηγοί τύπου "πώς να μην επιτρέψετε τα Windows 10 να σάς παρακολουθούν": άρθρα με τίτλους που "ακούγονται" μεν υπερβολικοί, πρακτικά όμως δεν είναι και τόσο. Και δεν έχει παρά να αρχίσει να καταμετρά σε λίγο καιρό τα προγραμματάκια τύπου DisableWinTracking, τα οποία όχι μόνο θα απενεργοποιούν όλες τις συζητήσιμες ρυθμίσεις "με μία κίνηση", αλλά θα "πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα", απενεργοποιώντας δεδομένα που παραδοσιακά όλοι "στέλναμε" εν γνώσει μας στη Microsoft επί χρόνια - όπως π.χ. τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τα Windows (telemetry) και πώς αναφέρουμε τα διάφορα προβλήματα που εμφανίζονται (diagnostics).

Οι ενστάσεις μας για τον τρόπο που η Microsoft έχει ενσωματώσει τόσους μηχανισμούς άντλησης προσωπικών δεδομένων είναι ουκ ολίγες. Πρώτον, είναι υπερβολικά πολλοί και κάποιοι πρακτικά αχρείαστοι στον τελικό χρήστη (μα όχι αχρείαστοι για εκείνην), ενίοτε χρειάζονται δε περισσότερα από ένα βήματα για να απενεργοποιηθούν. Δεύτερον, είναι όλοι ενεργοποιημένοι εξ ορισμού - και γνωρίζουμε πόσο μεγάλο είναι το ποσοστό των χρηστών Windows που δεν θα ψάξει/αλλάξει ποτέ τις προδιαμορφωμένες ρυθμίσεις τους. Είναι ο λόγος για τον οποίο π.χ. ο Internet Explorer διατήρησε για χρόνια υψηλά μερίδια αγοράς, όντας τεχνολογικά παρωχημένος: ήταν, απλώς, ο προεγκατεστημένος browser και απίθανα πολλοί χρήστες αυτόν έβρισκαν μπροστά τους, αυτόν χρησιμοποιούσαν.

Τρίτον, και ίσως σημαντικότερο όλων: δηλώσεις απορρήτου γι' αυτούς τους μηχανισμούς η Microsoft έχει μεν παραθέσει, αλλά πολλές από αυτές είναι τόσο γενικόλογα πεφρασμένες, τόσο ασαφείς ως προς τα όριά τους, που τήν καλύπτουν πρακτικά για ο,τιδήποτε. Όταν χρησιμοποιούμε, δε, τη λέξη "ο,τιδήποτε", εννοούμε ακριβώς αυτό: από την εμπορική εκμετάλλευση των συλλεχθέντων προσωπικών δεδομένων, μέχρι την παραχώρησή τους σε οποιαδήποτε αστυνομική αρχή και μυστική υπηρεσία. Η κινδυνολογία και η τρομολαγνεία πολύ, μα πάρα πολύ μακριά από μας... αλλά στην εποχή του Snowden και των Wikileaks, όλα είναι συζητήσιμα. Από την άλλη πλευρά είναι αλήθεια πως τα νομικά κείμενα συντάσσονται επίτηδες έτσι, ασαφή. Ναι. Όμως σε μία εποχή που όλοι στο Internet ζητούν επίμονα περισσότερη διαφάνεια - το τί εισπράττουν είναι άλλο θέμα - να παρατηρεί κανείς μία από τις πρωταγωνίστριες τεχνολογικές εταιρείες να καταφεύγει σε τέτοιες πρακτικές είναι απογοητευτικό. Αποθαρρυντικό. Εν τέλει λυπηρό.

Εννοείται πως... αφελείς δεν είμαστε. Η Microsoft είναι μία πολυεθνική που λειτουργεί με σκοπό το κέρδος και, αναμενόμενα ίσως, δεν θα παραχωρούσε το δεύτερο πολυτιμότερο προϊόν της (από πλευράς εσόδων πρώτο είναι το Office σε όλες τις μορφές του) σε τόσα εκατομμύρια καταναλωτές χωρίς κανένα απολύτως αντίτιμο. Όμως με τον αυξημένο έλεγχο που έχει ήδη σε συγκεκριμένες εκδόσεις των Windows 10, και τους προαναφερθέντες μηχανισμούς συλλογής προσωπικών δεδομένων εξ ορισμού ενεργοποιημένους σε κάθε εγκατάσταση του νέου λειτουργικού, έχει αρχίσει να τίθεται πλέον σοβαρό θέμα εμπιστοσύνης ενός ποσοστού του κοινού στο πρόσωπό της. Το δωρεάν αρέσει σε όλους, δεν χωρά αμφιβολία σε αυτό. Όμως επειδή - όταν όλα έχουν ειπωθεί - τίποτε σε αυτόν τον κόσμο δεν είναι δωρεάν, το αντίτιμο που ζητούν τα Windows 10 (έστω κι αν είναι στο χέρι του καθενός να μην το καταβάλλει) ίσως είναι υψηλότερο απ' όσο θα έπρεπε. Και, σίγουρα, υψηλότερο απ' όσο περιμέναμε από μία εταιρεία τόσο έμπειρη όσο η Microsoft, να ζητήσει.